İş hayatında uzun yıllar emek veren çalışanlar için kıdem tazminatı, hem maddi bir güvence hem de verilen emeğin karşılığıdır. Ancak her işten ayrılan çalışan kıdem tazminatı almaya hak kazanmaz. Peki, kıdem tazminatı nasıl alabilirim? Hangi şartlarda ödenir, kimler alabilir ve ne kadar süre içinde talep edilmelidir? Bu yazımızda kıdem tazminatına dair tüm soruların yanıtlarını bulacaksınız.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesi belirli şartlar altında sona eren işçiye, işveren tarafından çalışma süresine bağlı olarak ödenen tazminat türüdür. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre değil, 1475 sayılı Kanunun 14. maddesine göre düzenlenmiştir ve hala geçerliliğini korumaktadır.
Kimler Kıdem Tazminatı Alabilir?
Aşağıdaki durumlarda işçi kıdem tazminatına hak kazanır:
- İşverenin haklı bir neden olmaksızın iş sözleşmesini feshetmesi
- İşçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi (örneğin maaş ödenmemesi, mobbing)
- Askerlik nedeniyle fesih
- Kadın işçinin evlenmesi (evlilikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılma)
- Emeklilik hakkı kazanılması
- İşçinin ölümü
- 15 yıl – 3600 gün prim ile SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alarak ayrılma
Hangi Durumlarda Kıdem Tazminatı Alınamaz?
- İşçinin istifa etmesi (haklı neden yoksa)
- İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlarla işten atılması
- Deneme süresi içinde fesih
gibi durumlarda işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem Tazminatı Almak İçin Şartlar
- En az 1 yıl aynı işverene bağlı çalışma
- İş akdinin kıdem tazminatını hak eden bir nedenle sona ermesi
- Brüt ücret üzerinden hesaplama yapılacak kadar ücretin net olması
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı, her tam yıl için 30 günlük brüt ücret esas alınarak hesaplanır. Örneğin:
- Brüt maaş: 20.000 TL
- Çalışma süresi: 5 yıl
- Kıdem tazminatı = 5 x 20.000 TL = 100.000 TL
Hesaplamaya Dahil Olan Ücretler:
- Brüt maaş
- Yol yardımı
- Yemek parası
- Primler
Hesaplamaya Dahil Olmayanlar:
- Fazla mesai
- İkramiyeler
- Bayram harçlıkları
Kıdem Tazminatını Almak İçin Ne Yapmalıyım?
1. Hak Edip Etmediğinizi Değerlendirin
Yukarıdaki şartları taşıyorsanız kıdem tazminatı alabilirsiniz.
2. İşverene Yazılı Başvuru Yapın
İşten ayrıldıktan sonra, kıdem tazminatınızı talep ettiğinizi belirten yazılı başvuru yapın.
3. Arabulucuya Başvurun
2020’den bu yana zorunlu hale gelen uygulamaya göre önce arabuluculuk başvurusu yapılmalıdır. Arabuluculuk süresi 4 haftadır.
4. Dava Açın (Gerekirse)
Arabuluculuk sürecinden sonuç alınamazsa, iş mahkemesine dava açarak hakkınızı arayabilirsiniz.
Kıdem Tazminatı Almak İçin Süre Sınırı Var mı?
Evet. Kıdem tazminatına ilişkin haklar için 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır. Bu sürenin geçmesi halinde dava açılamaz.
Kıdem Tazminatı Vergi ve Kesintiler
- Damga vergisi dışında hiçbir vergi kesintisi yapılmaz.
- Gelir vergisinden muaftır.
Evlenen Kadın Kıdem Tazminatı Alabilir mi?
Evet. Kadın işçiler, evlendikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde işten ayrılırsa kıdem tazminatını alabilir.
Askerlik Nedeniyle Ayrılan Erkek İşçi
Erkek işçiler, askerlik nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler. Askerlik sevk belgesi sunulmalıdır.
Emeklilik ve Kıdem Tazminatı
Emeklilik yaşı gelmeden önce dahi SGK’dan alınan “emekliliğe hak kazandı” yazısı ile işten ayrılmak mümkündür ve kıdem tazminatı alınabilir.
15 Yıl – 3600 Günle Kıdem Tazminatı
SGK’dan alınacak belge ile bu haktan yararlanabilirsiniz. Bu hakkı sadece bir kez kullanma hakkınız vardır.
İşveren Kıdem Tazminatı Ödemezse Ne Yapılır?
- Arabuluculuğa başvurulur.
- Olumsuz sonuçlanırsa dava açılır.
- Mahkeme kararı ile icra takibi başlatılır.
Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme
Yargıtay uygulamasına göre:
- Çalışma süresi kesintili de olsa aynı işverene bağlıysa süreler birleştirilir.
- Evlilik nedeniyle ayrılan kadın işçiler kıdem hakkına sahiptir.
- İşverenin keyfi fesihleri tazminat yükümlülüğü doğurur.
Sonuç: Kıdem Tazminatınızı Almak Hakkınızdır
Kıdem tazminatı, işçinin yıllarca verdiği emeğin karşılığıdır. Bu hakkın korunması için şartları bilmek, süreci doğru yönetmek ve gerekirse yasal yollara başvurmak gerekir. İşveren kıdem tazminatı ödememekte direniyorsa, hukuki destek alarak hakkınızı koruyabilirsiniz.
Bir yanıt yazın