Giriş
Hukuk sistemimizde, mahkemelerin verdiği kararların hukuka uygun olup olmadığını denetleme mekanizmaları bulunmaktadır. Bu mekanizmalardan biri de istinaf kanun yoludur. Ancak her mahkeme kararı istinafa konu edilemez. Özellikle kesin kararlar, kanunen temyiz veya istinaf yoluna kapalı olabilir.
Peki, kesin kararlar istinafa götürülebilir mi? Hangi kararlar istinafa açıktır, hangileri kapalıdır? Kesin hüküm ve istinaf ilişkisi nedir? İşte tüm bu soruların yanıtları…
Kesin Karar Nedir?
Kesin karar, mahkemeler tarafından verilen ve kanun yolu kapalı olan kararlardır. Yani bu kararlar için istinaf veya temyiz başvurusu yapılamaz. Ancak bazı istisnai durumlarda kesin kararlara karşı kanun yararına bozma veya Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru gibi yollar mümkündür.
Kesin kararlar, iki şekilde ortaya çıkabilir:
- Kanun gereği kesin olan kararlar → İlgili kanunda “bu karar kesindir” ifadesi bulunuyorsa, o karar için istinaf yolu kapalıdır.
- İstinaf sınırının altında kalan kararlar → Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre belirlenen parasal sınırların altındaki kararlar kesin kabul edilir.
İstinaf Nedir?
İstinaf, bölge adliye mahkemelerinin (BAM) ilk derece mahkemelerinin kararlarını hem maddi hem de hukuki yönden incelediği bir kanun yoludur.
İstinaf, mahkeme kararlarının yeniden değerlendirilmesine olanak tanır ve hataların düzeltilmesini sağlar.
Hangi Kararlar İstinafa Götürülebilir?
- Asliye hukuk ve asliye ticaret mahkemelerinin ilk derece kararları
- Sulh hukuk mahkemelerinin belli parasal sınırı aşan kararları
- Ceza mahkemelerinin belirli suçlara ilişkin kararları
Ancak her karar istinafa açık değildir. Kesin kararlar için istinaf mümkün değildir.
Kesin Karara Karşı İstinaf Mümkün mü?
Normal şartlarda kesin karara karşı istinaf yolu kapalıdır. Ancak, hukuka aykırılıklar söz konusu olduğunda bazı istisnai yollar mevcuttur:
1. Kanun Yararına Bozma
Eğer bir karar hatalı veya hukuka aykırı olmasına rağmen kesin nitelikteyse, Adalet Bakanlığı tarafından Yargıtay’a götürülerek kanun yararına bozulması talep edilebilir.
2. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru
Eğer kesin karar, temel hak ve özgürlükleri ihlal ediyorsa, kişi Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) Başvuru
Eğer ulusal yollar tükendiyse ve kişi adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini düşünüyorsa, AİHM’e başvurma hakkı vardır.
Hangi Kararlar Kesindir ve İstinafa Kapalıdır?
1. Sulh Hukuk Mahkemesi Kararları (Belli Bir Sınırın Altındaki Davalar)
- 2024 yılı itibarıyla 33.080 TL’nin altındaki sulh hukuk mahkemesi kararları kesin olup, istinafa götürülemez.
2. Hukuk Davalarında Kesin Kararlar
- İdare mahkemelerinde dava konusu miktarı 135.000 TL’nin altında kalan kararlar kesin olup istinafa kapalıdır.
3. Ceza Davalarında Kesin Kararlar
- İlk derece mahkemelerinde 5 yıl veya daha az hapis cezası verilen davalar (Bazı istisnalar hariç)
- Adli para cezaları
Bu tür kararlar için istinaf yolu kapalıdır ancak hukuka aykırılıklar mevcutsa kanun yararına bozma veya Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru mümkündür.
İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?
Eğer karar istinafa açık ise, şu adımlar izlenmelidir:
- Başvuru Süresi
- Hukuk davalarında kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde
- Ceza davalarında kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde
- Yetkili Mahkeme
- İstinaf başvurusu kararı veren ilk derece mahkemesine yapılır.
- Gerekçeli Dilekçe Hazırlanması
- Hukuki hatalar ve maddi yanlışlar detaylandırılmalıdır.
- Dosyanın Bölge Adliye Mahkemesi’ne (BAM) Gönderilmesi
- İlk derece mahkemesi, başvuruyu değerlendirerek BAM’a gönderir.
İstinaf Sonrası Ne Olur?
- BAM kararı düzeltebilir veya bozabilir.
- Eğer BAM kararı kesin nitelikteyse, temyize gidilemez.
- Eğer BAM kararı temyize açık bir karar verdiyse, dosya Yargıtay’a gönderilebilir.
Kesin Karara Karşı Alternatif Hukuki Yollar
Eğer kesin nitelikte bir kararın hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa, aşağıdaki yollar denenebilir:
| Yöntem | Açıklama |
|---|---|
| Kanun Yararına Bozma | Yargıtay, hukuka aykırı kesin kararları bozabilir. |
| Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru | Temel hak ihlalleri varsa bireysel başvuru yapılabilir. |
| Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Başvurusu | Ulusal hukuk yolları tükendiğinde, AİHM’e başvurulabilir. |
Sonuç
Kesin kararlar kanunen istinafa kapalı olabilir, ancak hukuka aykırılıklar bulunuyorsa kanun yararına bozma, Anayasa Mahkemesi bireysel başvurusu veya AİHM başvurusu gibi yollar kullanılabilir. Bu nedenle kesin bir kararın hukuka uygun olup olmadığını değerlendirmek için bir hukuk uzmanına danışmak önemlidir.
Eğer kararınız kesin olarak belirtilmişse ve istinafa gidip gidemeyeceğinizi öğrenmek istiyorsanız bir avukata başvurarak profesyonel destek almanız tavsiye edilir.
Bir yanıt yazın