Ortak Velayet Nedir?

Boşanma süreçlerinde en önemli hususlardan biri çocuğun velayetinin nasıl paylaşılacağıdır. Türkiye’de son yıllarda artan ortak velayet uygulamaları, boşanma sonrası çocuğun her iki ebeveyniyle de güçlü ilişkiler kurabilmesini sağlamaktadır. Bu makalede, ortak velayet kavramı, avantajları, dezavantajları ve hukuki süreçleri üzerine kapsamlı bilgi sunulacaktır.

1. Ortak Velayet Nedir?

Ortak velayet, boşanmış ebeveynlerin çocuklarının velayetini eşit ve ortak bir biçimde üstlenmeleri anlamına gelir. Tek taraflı velayet ile karşılaştırıldığında, her iki ebeveynin de çocuk üzerindeki hak ve sorumluluklarını eşit biçimde kullanabilmelerine olanak tanır. Ortak velayet, çocuk gelişiminin her iki ebeveynin de aktif olarak katılım sağladığı bir ortamda gerçekleşmesini hedefler.

Ortak Velayet ile Tek Taraflı Velayet Arasındaki Farklar

Tek taraflı velayette, çocuk üzerinde hukuki kararları alma yetkisi yalnızca bir ebeveyne aittir. Diğer ebeveynle sadece belirlenen görüşme günlerinde bir araya gelinir. Ortak velayette ise ebeveynler, çocukla ilgili kararları birlikte alır ve işbirliği içinde çalışarak çocuğun yaşamındaki dengeyi sağlar.

Ortak Velayet Uygulamasının Tarihsel Gelişimi

Türkiye’de ortak velayet uygulaması, 2010’lu yıllardan itibaren Yargıtay’ın içtihatları ile daha yaygın hale gelmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararları da bu sürece katkıda bulunarak, çocuğun ebeveynler arasında dengeli bir hayat sürmesini teşvik etmiştir.

2. Türk Hukuku’nda Ortak Velayet Uygulaması

Türk Medeni Kanunu’nda Ortak Velayet

Türk Medeni Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, ortak velayet kavramı hukuki bir dayanak bulmuştur. Mahkemeler, çocuğun yüksek yararı gözetilerek karar verirken, ebeveynlerin işbirliği içinde olup olmadıklarını değerlendirir.

Anlaşmalı Boşanma ve Ortak Velayet İlişkisi

Anlaşmalı boşanmalarda, eşler uzlaşarak mahkemeye ortak velayet talebi ile başvurabilirler. Bu süreç, mahkemenin şartları onaylaması durumunda ortak velayet kararı ile sonuçlanabilir.

Yargıtay’ın Ortak Velayet Konusundaki İçtihatları

Yargıtay, özellikle çocuğun yüksek yararını gözeterek ortak velayet kararlarının alınmasını teşvik etmektedir. Yargıtay’ın çeşitli kararlarında, ebeveynlerin birlikte karar alma yetisini geliştirmeleri için teşvik edici hükümler bulunmaktadır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Etkisi

AİHM kararlarında, çocuk haklarının korunması ve ebeveynler arası adil bir denge sağlanması için ortak velayet önerilmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye’deki yargı uygulamaları da evrensel insan hakları normlarına uyumlu hale gelmiştir.

3. Ortak Velayet Şartları Nelerdir?

Mahkemenin Aradığı Kriterler

Mahkemeler, ortak velayet kararı vermeden önce çocuğun fiziki, sosyal ve psikolojik yararını gözetir. Anne ve babanın çocuğa sağladığı ortam, iletişim kapasitesi ve işbirliği gibi unsurlar dikkate alınarak değerlendirme yapılır.

Ebeveynlerin Yerine Getirmesi Gereken Şartlar

Ebeveynler, ortak velayet istemini dile getirdiklerinde, çocuğun yaşam düzeni konusunda nasıl anlaşacaklarını beyan etmelidir. Bunun yanı sıra finansal destek, eğitim ve sağlık konularında işbirliği sağlamaları beklenir.

Çocuğun Yüksek Yararı İlkesi

Ortak velayet kararında temel alınan ilke çocuğun yüksek yararıdır. Çocuğun dengeli bir yaşam sürmesini, ebeveynlerle sağlıklı bir ilişki geliştirmesini amaçlayan bu ilke, hukuk sisteminin merkezindedir.

4. Ortak Velayet Kararı Nasıl Alınır?

Hukuki Süreç ve Başvuru Yolları

Ortak velayet talebi, anlaşmalı boşanmalarda boşanma davası sırasında veya daha sonra ferdi olarak yapılan taleplerle alınabilir. Mahkeme, uygun şartların sağlanması halinde ortak velayet kararını onaylar.

Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Ortak Velayet Eklenmesi

Ortak velayet taleplerinin en yaygın yolu, anlaşmalı boşanma protokolüne eklenmesidir. Eşler, mahkemeye sunacakları anlaşma protokolünde, çocukla ilgili hak ve yükümlülükleri detaylandırarak ortak velayet taleplerinde bulunabilirler.

Mahkeme Aşamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mahkeme sürecinde, ebeveynler işbirliği içinde olduklarını gösterecek belgeler ve deliller sunmalıdır. Çocuğun yaşamı ve eğitimi hakkında alınacak kararların nasıl işleyeceği detaylı biçimde mahkemeye sunulmalıdır.

5. Ortak Velayetin Avantajları ve Dezavantajları

Çocuk Açısından Psikolojik ve Sosyal Etkiler

Ortak velayet, çocuğun her iki ebeveyniyle de yakın bir ilişki içinde büyümesini sağlayarak sosyal gelişiminde olumlu etkiler yaratır. Ancak, ebeveynler arasındaki uyumsuzluklar çocuğun psikolojik durumunu olumsuz etkileyebilir.

Ebeveynler Arası İşbirliği Gerekliliği

Ortak velayet, ebeveynlerin sürekli iletişim ve işbirliği içinde olmalarını gerektirir. Ebeveynler arası anlaşmalar ve iletişimdeki tutarlılık, başarının anahtarıdır.

Ortaya Çıkabilecek Anlaşmazlıklar

Ebeveynler arasında uyumsuzluk varsa, ortak velayet süreçlerinde karar alma zorlukları yaşanabilir. Bu durumlar, mahkemelerin ikinci bir müdahalesini gerektirebilir.

6. Ortak Velayetle İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Ortak Velayet Sırasında Çocuğun Nerede Kalacağı?

Ebeveynler, çocuğun hangi günlerde hangi ebeveynin yanında kalacağını belirleyebilir. Mahkemenin onayı ile bu düzenlemeler resmiyet kazanır.

Özel Harcamalar, Eğitim ve Sağlık Kararları Nasıl Alınır?

Ebeveynler, çocuğun tüm ihtiyaçları konusunda işbirliği içinde olmaları gerektiği gibi bu konularda temel kararları ortak almalıdırlar.

Ortak Velayet İptal Edilebilir mi?

Evet, ortak velayet, mahkeme kararı ile iptal edilebilir. Ebeveynler arasında ciddi anlaşmazlıklar ortaya çıkarsa, mahkeme bu durumu gözden geçirip tek taraflı bir velayet kararı verebilir.

Anlaşmalı Boşanmada Ortak Velayet Şart mı?

Hayır, anlaşmalı boşanmalarda ortak velayet bir seçimdir, zorunlu değildir. Ebeveynler, çocuk velayetini farklı şekillerde de düzenleyebilirler.

Yabancı Mahkeme Kararları Ortak Velayete Etki Eder mi?

Evet, Türkiye’de tanınan yabancı mahkeme kararları, ortak velayete konu olmuşsa doğrudan etkili olabilir.

Ortak Velayet Başvurusunda Mahkeme Ne Kadar Sürede Karar Verir?

Mahkeme süreçleri, başvuru yapılan ilin mahkemelerinin iş yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterir, ancak ortalama süre birkaç ay olabilir.

Ortak Velayet Kararında Üstün Yarar Kriteri Nedir?

Üstün yarar kriteri, çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimi için en iyi ortamı sağlamayı hedefler.

Ebeveyn Taşınırsa Ortak Velayet Devam Eder mi?

Eğer ebeveynlerden biri taşınırsa, ortak velayet incelemeye alınabilir ve koşullar değiştiği takdirde karar yeniden değerlendirilebilir.

Ortak Velayette Tatil Günleri Nasıl Düzenlenir?

Ebeveynler, tatil dönemlerini kendi aralarında anlaşarak paylaşabilirler, bu düzenlemeler mahkeme belgelerine eklenebilir.

Ortak Velayet Belgeleri Nasıl Hazırlanır?

Ortak velayet belgeleri, hukuki düzenlemeleri ve her iki tarafın yükümlülüklerini detaylandırarak avukat yardımı ile hazırlanmalıdır.

7. Örnek Yargıtay Kararları ve Uygulama Örnekleri

Yargıtay’ın Ortak Velayet Kararlarına İlişkin İçtihatları

Yargıtay, ortak velayetin uygulanabilirliğine dair önemli içtihatlar ortaya koymuştur. Bu kararlar, çocuk hakları ve ebeveyn işbirliğini teşvik etmektedir.

Kararların Çocuk Yararına Etkileri

Örnek kararlar, çocuğun fiziksel ve psikolojik gelişimi için dengeli bir ortam yaratmanın önemini vurgulamaktadır. Ortak velayet uygulamaları, bu dengeyi sağlamak için araçlardan birisi olarak değerlendirilmektedir.

Vaka Çalışması – Örnek Davalar

Örnek dava incelemelerinde, ebeveynler arası işbirliği düzeyinin yüksek olduğu durumlarda ortak velayetin çocuk üzerinde olumlu etkiler yarattığı gözlemlenmiştir. Bu davalar, ortak velayetin etkili bir biçimde nasıl işleyeceğine dair rehber bilgiler sunmaktadır.

Sonuç

Ortak velayet, çocuğun yüksek yararının sağlanması adına etkili bir hukuki mekanizmadır. Türkiye’deki yasal düzenlemeler ve mahkeme kararları, ebeveynlerin sorumluluk bilinciyle hareket etmelerini ve ortak bir şekilde çocuklarının hayatında yer almalarını teşvik etmektedir. Bu süreçlerde bir avukat veya hukuk danışmanından destek alınması, hem ebeveynlerin hem de çocukların yararına olacaktır.