Giriş
Limited şirketler, az sayıda ortakla kurulabilen ve daha esnek bir yapıya sahip sermaye şirketleridir. Ancak ortaklar arasında zamanla uyuşmazlıklar, faaliyetlere katılım sorunları veya menfaat çatışmaları yaşanabilir. Bu durumlarda şirketin işleyişini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi için ortaklıktan çıkma veya çıkarılma süreçlerinin işletilmesi gerekebilir. Bu yazıda, Türk Ticaret Kanunu (TTK) çerçevesinde limited şirketlerde ortaklıktan çıkma ve çıkarılma süreçleri detaylı olarak ele alınacaktır.
Ortaklıktan Çıkma Hakkı
1. Kanuni Çıkma Hakkı
Türk Ticaret Kanunu’nun 638. maddesine göre, bir limited şirket ortağı;
- Şirket sözleşmesinde düzenlenmiş bir çıkma hakkına dayanarak ya da
- Haklı sebeplerin varlığı halinde mahkeme kararıyla şirketten çıkabilir.
2. Şirket Sözleşmesine Dayalı Çıkma
Limited şirket ana sözleşmesine, belirli koşulların gerçekleşmesi halinde ortağın şirketten çıkabileceğine dair hükümler eklenebilir.
Örnek sözleşme hükmü:
Ortak, en az 6 ay önceden yazılı bildirimde bulunmak şartıyla, mali yıl sonunda şirketten ayrılabilir.
Bu durumda, mahkeme kararına gerek kalmadan doğrudan çıkış yapılabilir.
3. Haklı Sebeple Mahkeme Yoluyla Çıkma
Eğer sözleşmede çıkış düzenlenmemişse veya ortağın haklı sebepleri varsa, mahkemeye başvurarak çıkma talebinde bulunabilir.
Haklı Sebep Örnekleri:
- Diğer ortakların şirketi zarara uğratacak davranışları,
- Ortaklar arasında ciddi güven kaybı,
- Şirketin kuruluş amacından sapması,
- Kar dağıtımının sürekli engellenmesi.
Mahkeme Süreci
| Aşama | Açıklama |
|---|---|
| Dava Açma | Görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesidir |
| Delillerin Sunulması | E-postalar, şirket karar defteri, tanık beyanları |
| Bilirkişi İncelemesi | Şirketin mali ve yönetsel durumu incelenebilir |
| Karar | Ortaklıktan çıkma hakkı tanınırsa, payı bedel karşılığı devredilir |
Ortaklıktan Çıkarılma Süreci
TTK madde 640 kapsamında, limited şirketlerde ortaklar belirli sebeplerle ortaklıktan çıkarılabilir. Bu süreç, hem sözleşmeye dayanarak hem de mahkeme kararıyla işletilebilir.
1. Sözleşmeye Dayalı Çıkarma
Şirket sözleşmesine, belirli hallerde ortaklıktan çıkarma hükmü konulabilir.
Örnek Durumlar:
- Ortak, belirli süre faaliyetlere katılmazsa,
- Ortak rekabet yasağına aykırı davranırsa,
- Ortak şirkete taahhüt ettiği sermayeyi koymazsa.
Bu hallerin gerçekleşmesi halinde ortak, şirket kararıyla çıkarılabilir.
Karar Usulü:
- Ortaklar kurulu kararı ile alınır.
- Karar nisabı genellikle toplam oyların salt çoğunluğu şeklindedir (TTK m.620).
- Çıkarılacak ortak oylamaya katılamaz.
2. Mahkeme Kararıyla Çıkarma
TTK madde 640/2’ye göre, şirket haklı sebeplerin varlığı halinde bir ortağın çıkarılması için mahkemeye başvurabilir.
Örnek Haklı Sebepler:
- Ortağın şirket faaliyetlerini sürekli engellemesi,
- Şirketin itibarı ve mali yapısına zarar veren davranışlar,
- Ortağın şirketle rekabet eden faaliyette bulunması.
Dava Süreci
| Aşama | Açıklama |
|---|---|
| Davacı | Şirket veya diğer ortaklar |
| Görevli Mahkeme | Asliye Ticaret Mahkemesi |
| Talep | İlgili ortağın şirketten çıkarılması |
| Karar | Ortağın payı bedel karşılığı devrolunur |
Ortaklık Payının Devri ve Bedelinin Belirlenmesi
Çıkma veya çıkarılma durumunda, ortağın şirketten ayrılabilmesi için ortaklık payının devredilmesi gerekir. Bu durumda devredilen pay için makul bir bedel tespit edilir.
Bedelin Belirlenmesi
- Şirketin mali tabloları ve aktif değeri dikkate alınır.
- Bilirkişi incelemesi ile payın piyasa değeri belirlenebilir.
- Taraflar arasında anlaşma yoksa mahkeme karar verir.
Ortaklıktan Çıkan/Çıkarılan Ortağın Sorumluluğu Devam Eder mi?
Ortaklıktan çıkan veya çıkarılan ortak, şirketten ayrıldığı tarihe kadar doğmuş borçlardan dolayı sorumludur. Ancak bu sorumluluk:
- Sadece ayrılma tarihine kadar olan süreyi kapsar.
- Sermaye taahhüdü tam olarak yerine getirilmişse sonlanır.
Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme
- Yargıtay 11. HD, ortaklar arasında sürekli ihtilaf, şirketin huzurunu ve faaliyetlerini olumsuz etkiliyorsa bu durumun “haklı sebep” sayılabileceğine karar vermiştir.
- Yargıtay 23. HD, rekabet yasağını ihlal eden ortağın çıkarılmasının yerinde olduğuna hükmetmiştir.
- Yargıtay 11. HD, çıkarılma kararı alınırken çıkarılacak ortağın oy kullanamayacağını açıkça belirtmiştir.
Avukat Desteği Neden Gereklidir?
Ortaklıktan çıkma ve çıkarılma süreçleri, hem teknik hem de duygusal açıdan karmaşık süreçlerdir. Bu süreçte yaşanabilecek usul hataları, ileride şirketin aleyhine ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle;
- Şirket sözleşmesinin doğru hazırlanması,
- Mahkeme sürecinin stratejik yürütülmesi,
- Pay bedelinin tespiti için bilirkişi sürecine müdahale edilmesi,
- Karar defteri ve noter süreçlerinin eksiksiz yürütülmesi
gibi konularda hukuki danışmanlık alınması büyük önem taşır.
Sonuç
Limited şirketlerde ortaklıktan çıkma ve çıkarılma süreçleri, şirketin sürdürülebilirliği açısından hayati öneme sahiptir. Sözleşmesel düzenlemelerle kolaylaştırılabilen bu süreçler, mahkeme yoluyla da işletilebilir. Şirketin sağlıklı şekilde işlemesi ve ortaklar arasında güvenin korunması için, bu süreçlerin dikkatle yönetilmesi gerekir. Profesyonel bir hukuki destekle, olası ihtilaflar erkenden çözüme kavuşturulabilir.
Bir yanıt yazın