Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davası Nedir?

1.1. Tanımı ve Hukuki Dayanağı

Ortaklığın giderilmesi davası, hukuki literatürde “izale-i şuyu” olarak da bilinir ve ortak mülkiyete konu olan malların satışı veya aynen paylaştırılması yoluyla ortaklığın sona erdirilmesi anlamına gelir. Bu dava, Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri doğrultusunda açılır ve özellikle taşınmaz mallar üzerinde sıkça uygulanır.

1.2. Hangi Durumlarda Gündeme Gelir?

İzale-i şuyu davaları, genellikle ortaklar arasında anlaşmazlık çıktığında veya mülkiyetin devamının çıkarlarını zedelediği durumlarda gündeme gelir. Miras yoluyla intikal eden taşınmazlar veya başka sebeplerle birden fazla kişinin hissedar olduğu gayrimenkullerde bu tür davalar sıkça açılır.

1.3. Hangi Mülkiyet Türlerinde Uygulanır?

Elbirliği mülkiyeti ve paylı mülkiyet, izale-i şuyu davalarının uygulanabileceği temel mülkiyet türleridir. Elbirliği mülkiyetinde tüm ortaklar birlikte hareket ederken, paylı mülkiyette her ortak kendi payı için bağımsız hareket etme hakkına sahiptir.

İzale-i Şuyu Davası Neden Açılır?

2.1. Miras Ortaklığı ve Hisseli Tapular

Miras yoluyla edinilen taşınmazlar genellikle birden fazla mirasçıya devredilir, bu da miras ortaklığını doğurur. Bu tür hissedarlıklarda, ortaklar arasında satış veya paylaşım yolu ile anlaşma sağlanamadığında izale-i şuyu davası açılır.

2.2. Ortaklar Arasındaki Anlaşmazlıklar

Ortaklar arasında mülkün yönetimi veya kullanım şekli hakkında çıkabilecek anlaşmazlıklar, ortaklığın devamını zorlaştırabilir. Bu durumda izale-i şuyu davası bir çözüm yolu sunabilir.

2.3. Ortak Mülkiyetin Sona Erdirilmesinin Önemi

Ortaklığın giderilmesi, özellikle taşınmaz mallarda ortak mülkiyet sebebiyle ekonomik veya sosyal sorunların ortadan kaldırılması için önemlidir. Bu, mülkiyetin daha etkin kullanılmasını sağlar.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Türleri

3.1. Aynen Taksim Yolu

Aynen taksim yolu ile ortaklık, mülkün fiziksel olarak paylaşılması suretiyle giderilir. Mülk, bölünebilir ve her bir ortak bağımsız şekilde kendi payını teslim alabilir.

3.2. Satış Yoluyla Paylaşım

Taşınmazın satılması ve elde edilen gelirin ortaklar arasında paylaştırılması, satış yoluyla ortaklığın giderilmesini amaçlar. Özellikle mülkün bölünmesinin mümkün olmadığı durumlarda tercih edilir.

3.3. Elbirliği ve Paylı Mülkiyet Farkı

Elbirliği mülkiyette kararlar tüm ortaklar tarafından ortak alınırken, paylı mülkiyette her bir ortak kendi payı üzerinde münferit haklara sahiptir. Her iki durumda da izale-i şuyu davası açılabilir, ancak süreç farklılık gösterebilir.

İzale-i Şuyu Davası Nasıl Açılır?

4.1. Hangi Mahkemeye Başvurulur?

İzale-i şuyu davaları, sulh hukuk mahkemesine başvurularak açılır. Davanın açılacağı yer mahkemesi, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.

4.2. Gerekli Belgeler ve Dilekçe

Dava açmak için izale-i şuyu dilekçesi yanında, taşınmazın tapu kayıtları ve var ise veraset ilamı gibi belgeler gereklidir. Dilekçede, davanın konusu, tarafları ve talep açıkça belirtilmelidir.

4.3. Dava Açmak İçin Gereken Şartlar

Dava açılabilmesi için, ortak mülkiyetin sona erdirilmesi talep eden kişinin paydaşlardan biri olması ve mülkün hukuken bölünebilir veya satılabilir olması şartı aranır.

İzale-i Şuyu Davası Süreci ve Aşamaları

5.1. Sulh Hukuk Mahkemesindeki Süreç

Dava başlangıcında öncelikle mahkeme, tarafları dinleyerek mülkün paylaşımı için en uygun yöntemi belirler. Gerek duyulursa, keşif ve bilirkişi incelemelerine başvurulur.

5.2. Keşif, Bilirkişi ve Değer Tespiti

Bilirkişi raporu, taşınmazın değerinin tespit edilmesi ve paylaşımın ne şekilde yapılabileceği konusunda mahkemeye ışık tutar. Keşif sırasında taşınmazın fiziki durumu gözlemlenir.

5.3. Açık Artırma ve Pay Satışı Süreci

Mülk, mahkeme kararı ile açık artırma usulü ile satılır ve satış sonucunda elde edilen bedel, ortaklar arasında paylaştırılır. Bu süreç, mahkemenin gözetiminde ve adaletli bir şekilde yürütülür.

Dava Sonrası Tapu ve Mülkiyet İşlemleri

6.1. Paylaştırma Kararının Tapuya İşlenmesi

Mülkiyet durumu, mahkemenin verdiği karar doğrultusunda tapu sicil müdürlüğüne bildirilir. Bu bildirim sonrasında mülkün yeni mülkiyet kayıtları tapu siciline işlenir.

6.2. Yeni Maliklerin Belirlenmesi

Mahkeme kararına göre, hangi ortakların hangi paya sahip olacağı belirlenir ve tapu kütüğüne kaydedilir.

6.3. Satıştan Elde Edilen Gelirin Paylaşımı

Açık artırma sonucunda elde edilen gelir, ortaklar arasında hisseleri oranında paylaştırılır. Bu, mahkeme kararının bir parçası olarak icra edilir.

İzale-i Şuyu Davasında Sık Sorulan Sorular (SSS)

7.1. Bütün ortaklar davaya katılmak zorunda mı?

Hayır, izale-i şuyu davasını bir veya birkaç ortak açabilir ancak mahkeme, tüm ortakları davaya dahil etmek zorundadır.

7.2. Ortaklardan biri davayı engelleyebilir mi?

Hayır, ortaklardan biri engelleme şansına sahip değildir. Bu dava hakkı, tüm ortakların menfaatine yönelik bir düzenlemedir.

7.3. Dava masrafları kim tarafından ödenir?

Dava masrafları genellikle davayı açan tarafça karşılanır ancak mahkeme, masrafların paylaşımı konusunda karar verebilir.

7.4. Davanın ortalama süresi nedir?

Ortalama dava süresi, duruma göre değişiklik göstermekle birlikte, genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında sürmektedir.

7.5. Satış gerçekleştikten sonra farklı bir dava açılabilir mi?

Satış sonrası, paylaşımın doğru yapılmadığına dair itirazlar için yeni davalar açılabilir. Ancak bu durum, genellikle mahkemelerin titiz incelemeleriyle önlenir.

7.6. Mülk içerisinde yapılan yatırımların geri alımı mümkün mü?

Evet, ortaklardan biri mülke yaptığı katkılar için diğerlerinden tazminat talep edebilir. Bu, mahkemenin incelemesi gereken bir husustur.

7.7. Hissedar değilsem dava açabilir miyim?

Hayır, izale-i şuyu davası yalnızca hissedarlar tarafından açılabilir.

7.8. Dava geri çekilebilir mi?

Davayı açan taraf, mahkeme kararından önce davayı geri çekme hakkına sahiptir.

7.9. Ortaklardan biri yurtdışında ise süreç nasıl işler?

Yurtdışındaki ortak, dava süreçlerinden haberdar edilmek zorundadır ve temsilcisi aracılığıyla süreçte yer alabilir.

7.10. Elde edilen gelirmen dolayısıyla vergi ödenir mi?

Evet, satıştan elde edilen gelire göre vergi yükümlülüğü doğabilir. Vergi danışmanlığı almak faydalı olacaktır.