Dijitalleşmenin hızla arttığı günümüzde, sözleşmelerin artık fiziksel imza ve yüz yüze görüşmelere ihtiyaç duymadan internet ortamında yapılması olağan hale gelmiştir. Ancak uygulamada sıkça sorulan sorulardan biri, internet üzerinden yapılan sözleşmelerin hukuken geçerli olup olmadığıdır. Bu yazımızda, elektronik ortamda yapılan sözleşmelerin Türk Borçlar Kanunu, Türk Medeni Kanunu, Elektronik İmza Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde geçerlilik şartları, ispat yükü, uygulama örnekleri ve dikkat edilmesi gereken hukuki riskler detaylı olarak ele alınacaktır.
Elektronik Sözleşme Nedir?
Elektronik sözleşme, tarafların internet gibi dijital iletişim araçları vasıtasıyla bir araya gelmeden uzlaştığı ve karşılıklı irade beyanlarıyla kurulan sözleşmedir. Bu sözleşmelerin oluşumu, “teklif” ve “kabul” esasına dayanır ve fiziksel imza yerine çoğunlukla elektronik onay, kutucuk işaretleme ya da e-imza ile tamamlanır.
Elektronik Sözleşmelerin Hukuki Dayanağı
1. Türk Borçlar Kanunu (TBK)
TBK 1. maddesi gereği, tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanıyla sözleşme kurulur. Kanun, sözleşme şekli açısından bir sınırlama getirmemiştir. Yani, kanunen şekil şartı öngörülmeyen sözleşmeler, elektronik ortamda da geçerlidir.
2. Elektronik İmza Kanunu (5070 Sayılı Kanun)
Elektronik ortamda imza kullanımını düzenleyen bu kanuna göre, güvenli elektronik imza, ıslak imza ile aynı hukuki geçerliliğe sahiptir.
“Güvenli elektronik imza, elle atılan imza ile aynı ispat gücünü haizdir.”
3. 6098 Sayılı Türk Medeni Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu
Ticari sözleşmelerde şekil serbestisi ilkesi geçerlidir. Bu nedenle tacirler arasında yapılan elektronik sözleşmeler de geçerlidir.
Geçerlilik Şartları Nelerdir?
| Şart | Açıklama |
|---|---|
| Tarafların açık rızası | Sözleşmeye taraf olanların açık ve bilinçli onayı gereklidir |
| Konunun belirli olması | Sözleşmenin konusu açık ve belirli olmalıdır |
| Hukuka uygunluk | Sözleşme konusu kanuna, ahlaka ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır |
| Şekil şartı aranıyorsa | Kanunen yazılı yapılması gereken sözleşmeler için e-imza gerekebilir |
Hangi Sözleşmeler Elektronik Ortamda Kurulabilir?
- Satış sözleşmeleri
- Hizmet sözleşmeleri
- Üyelik sözleşmeleri
- Abonelik sözleşmeleri
- Mesafeli satış sözleşmeleri (ETK kapsamında)
- Freelance iş sözleşmeleri
Elektronik Ortamda Kurulamayacak Sözleşmeler
Bazı sözleşmelerin elektronik ortamda kurulması mümkün değildir. Bunlar, kanunen belirli bir şekle tabi sözleşmelerdir. Örneğin:
| Sözleşme Türü | Elektronik Ortamda Geçerli mi? |
|---|---|
| Taşınmaz satış sözleşmesi | ❌ Noter huzurunda yapılmalıdır |
| Vekaletname (genel) | ❌ Noter onayı gerekir |
| Miras sözleşmesi | ❌ Resmi şekil şartı aranır |
| Kat karşılığı inşaat sözleşmesi | ❌ Noterde yapılması zorunludur |
Mesafeli Sözleşmeler ve Tüketici Hakları
Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği, özellikle B2C (firma-tüketici) sözleşmelerde büyük önem taşır. Bu çerçevede:
- Tüketiciye ön bilgilendirme yapılması zorunludur.
- Cayma hakkı 14 gün içinde kullanılabilir.
- Onay kutucuğu, “siparişi onaylıyorum” ibaresi gibi açık rızanın alınması gerekir.
Elektronik Sözleşmelerin İspatı
Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerin geçerliliği kadar, içeriğinin ispatı da önemlidir. Bu bağlamda:
- E-posta yazışmaları,
- Elektronik log kayıtları,
- Zaman damgası,
- Güvenli elektronik imza kullanımı,
- IP adresi kayıtları,
mahkeme nezdinde delil olarak kabul edilebilir.
Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kimlik doğrulaması yapılmadan onay alınması,
- Tıklama tuzağı (clickwrap) sistemlerinin yetersizliği,
- Tüketiciye ön bilgilendirme yapılmaması,
- Kopyalanabilir, değiştirilebilir içerik sunulması,
- Veri güvenliği açıklarının sözleşmeyi geçersiz hale getirmesi.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- İnternetten yapılan sözleşmeler geçerli midir?
Evet, şekil şartı öngörülmeyen sözleşmeler elektronik ortamda da geçerlidir. - Elektronik sözleşme için imza şart mı?
Bazı sözleşmeler için güvenli e-imza gerekirken, çoğu ticari işlem için onay kutusu yeterlidir. - WhatsApp yazışması sözleşme sayılır mı?
Şartlara bağlı olarak mahkemelerce delil olarak kabul edilebilir. - Taşınmaz satışı internetten yapılabilir mi?
Hayır. Noter huzurunda yapılması zorunludur. - Tüketici internetten yapılan alışverişte cayabilir mi?
Evet. 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden cayma hakkı vardır. - Clickwrap nedir?
Kullanıcının onay kutusunu işaretleyerek sözleşmeyi kabul ettiği sistemdir. - Elektronik imza zorunlu mu?
Şekil şartı aranmayan sözleşmelerde zorunlu değildir. - E-ticaret sitelerinde üyelik sözleşmesi geçerli midir?
Onay kutusuyla yapılan üyelik sözleşmeleri hukuken geçerlidir. - E-imza ile yapılan sözleşme iptal edilebilir mi?
Diğer tüm sözleşmeler gibi irade sakatlığı varsa iptali mümkündür. - Yurt dışındaki bir firmayla internetten yapılan sözleşme geçerli midir?
Evet, geçerlidir. Ancak uygulanacak hukuk sözleşmeyle belirlenmelidir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın