Ticari hayatta yaygın olarak kullanılan senetler, taraflar arasındaki borç-alacak ilişkisini belgeleyen önemli bir ödeme aracıdır. Ancak bazı durumlarda borçlular senetten doğan yükümlülüklerini yerine getirmeyebilir ve senet alacağı tahsil edilemeyebilir. Bu durumda alacaklı, hukuki yollara başvurarak senet alacağını tahsil etmek isteyecektir. Bu makalede, senet alacağının ne olduğu, senetten kaynaklanan alacakların nasıl tahsil edileceği, hukuki süreçler ve dava prosedürleri ayrıntılı olarak incelenecektir.
Senet Alacağı Nedir?
Senet alacağı, borçlunun bir kambiyo senedi (bono veya poliçe) ile üstlendiği ödeme yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle ortaya çıkan alacak türüdür. Bono ve poliçeler, Ticaret Kanunu’nda düzenlenen kambiyo senetleri olup, bu belgeler sayesinde alacaklılar, alacaklarını yasal olarak kolayca tahsil edebilir.
Senet Türleri ve Senet Alacağının Ortaya Çıkması
Kambiyo senetleri, temel olarak üç çeşittir:
- Bono (Emre Muharrer Senet)
- Poliçe
- Çek
Senet alacağı, senet üzerindeki vade tarihinde borcun ödenmemesi halinde doğar. Alacaklı, senedin vadesinde ödenmemesi durumunda hukuki yollara başvurabilir ve alacağını tahsil edebilir.
Senet Alacağının Tahsili İçin İzlenecek Hukuki Yollar
Senet alacağının tahsil edilmesi için alacaklıların başvurabileceği iki temel hukuki yol vardır:
- İcra takibi (Kambiyo senetlerine mahsus icra takibi)
- Hukuk davası açmak (Alacak davası)
Kambiyo Senetlerine Mahsus İcra Takibi
Senet alacağı olan alacaklı, öncelikle kambiyo senetlerine mahsus icra takibi yoluna başvurabilir. Bu takip türünün avantajı, hızlı ve etkili bir tahsilat yolu olmasıdır.
Kambiyo senetlerine özgü icra takibi için gerekli şartlar:
- Alacağın kambiyo senedine dayanması (bono, poliçe veya çek),
- Senedin usulüne uygun doldurulmuş ve imzalanmış olması,
- Senedin vadesinin gelmiş olması,
- Ödeme yapılmamış olmasıdır.
İcra takibi başlatılırken alacaklı icra dairesine başvuruda bulunur ve borçluya ödeme emri gönderilir. Borçlunun ödeme emrine 5 gün içinde itiraz hakkı bulunur. İtiraz edilmemesi veya itirazın reddi halinde haciz işlemleri başlatılarak alacak tahsil edilir.
Senet Alacağına İlişkin Hukuk Davası
Senet alacağı olan alacaklı, doğrudan hukuk mahkemelerinde de alacak davası açabilir. Özellikle senedin sahteliği, imza inkarı veya temel ilişkinin geçersizliği gibi iddiaların olduğu durumlarda, mahkemede dava açmak daha uygundur.
Senet Alacağı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Senet alacağı davalarında görevli mahkeme genel olarak Asliye Ticaret Mahkemesidir. Ancak ticari olmayan durumlarda Asliye Hukuk Mahkemesi de yetkilidir. Yetkili mahkeme ise genel olarak borçlunun ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.
Senet Alacağında Zamanaşımı Süresi
Senet alacağının zamanaşımı süresi Türk Ticaret Kanunu’na göre 3 yıldır. Senedin vade tarihinden itibaren 3 yıl içinde alacağın tahsil edilmesi için hukuki yollara başvurulması gerekir. Aksi halde zamanaşımı süresi dolacak ve alacaklı hukuki yollara başvurarak alacağını talep etme hakkını kaybedecektir.
Borçlunun İtirazları ve Savunmaları
Borçlu, senet alacağına ilişkin icra takibi sırasında veya dava aşamasında bazı savunmalar ileri sürebilir. Bunlardan en yaygınları:
- İmzanın kendisine ait olmadığını ileri sürmek (imza itirazı),
- Senedin zorla veya hile ile alındığını iddia etmek,
- Senedin karşılığının bulunmadığını veya borcun ödendiğini savunmak.
Borçlunun ileri sürdüğü bu savunmalar mahkemece değerlendirilir ve gerekirse bilirkişi incelemesi yapılır.
Senet Alacağında Tedbir ve İhtiyati Haciz
Alacağının tahsil edilmesini güvence altına almak isteyen alacaklılar, dava açılmadan önce veya dava sırasında ihtiyati haciz kararı alabilirler. İhtiyati haciz, borçlunun malvarlığının kaçırılmasını engellemek için alınan geçici bir tedbirdir ve borçluya önceden haber verilmeden uygulanabilir.
Senet Alacağının Tahsilinde Avukatın Rolü
Senet alacaklarının hızlı ve etkili biçimde tahsil edilmesi için hukuki süreçlerin profesyonelce yürütülmesi önemlidir. Bu nedenle avukat aracılığıyla icra takibi veya dava açılması, alacağın kısa sürede tahsil edilme olasılığını artıracaktır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Senet alacağı nedir?
Senette belirtilen tutarın vadesinde ödenmemesi sonucu ortaya çıkan alacaktır. - Senet alacağı nasıl tahsil edilir?
İcra takibi veya hukuk davası açılarak tahsil edilebilir. - Kambiyo senedine dayalı icra takibi nedir?
Bono, poliçe veya çeke dayalı özel bir icra takip türüdür, hızlı ve etkin tahsilat sağlar. - Senet alacağı davasında zamanaşımı süresi kaç yıldır?
Türk Ticaret Kanunu’na göre 3 yıldır. - Senet alacağı davasında görevli mahkeme hangisidir?
Genellikle Asliye Ticaret Mahkemesi, ticari olmayan durumlarda ise Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir. - Borçlu ödeme emrine itiraz edebilir mi?
Evet, borçlu ödeme emrine 5 gün içinde itiraz edebilir. - Borçlu, senede hangi itirazları ileri sürebilir?
İmza itirazı, senedin zorla alındığı iddiası ve borcun ödendiği iddialarını ileri sürebilir. - İhtiyati haciz nedir ve nasıl uygulanır?
Alacağın güvencesi için mahkemeden talep edilen, geçici haciz işlemidir. - İcra takibinde senet aslı ibraz edilmeli midir?
Evet, senedin aslı icra dairesine teslim edilmek zorundadır. - Senet alacağında avukat tutmak zorunlu mudur?
Zorunlu değildir fakat alacağın tahsil edilmesi sürecini hızlandırmak için avukat yardımı önemlidir.
Bir yanıt yazın